Ostróda 16 czerwca 2016 r
Szanowna Pani
Anna Zalewska
Minister Edukacji Narodowej
W pierwszym kwartale 2016 roku większość organizacji polonijnych otrzymała list od Marszałka Senatu RP pana Stanisława Karczewskiego, który rozpoczynał się od słów “podzielając opinie środowisk polonijnych , że tylko partnerska współpraca władz Rzeczypospolitej Polskiej i Polonii może przyczynić się do wykorzystania potencjału prawie dwudziestomilionowej rzeszy osób polskiego pochodzenia zapraszam Państwa do wspólnego wypracowania…”
Obrady VI Światowego Zjazdu Nauczycieli Polonijnych są doskonałą okazją do wymiany informacji i doświadczeń oraz wspólnego wypracowania planu działania dla wszystkich środowisk oświatowych w świecie.
Rola oświaty polskiej poza granicami kraju nie podlega dyskusji, ten duży potencjał społecznego ruchu inicjatyw oddolnych wynikających z zaangażowania w nią nauczycieli rozsianych po różnych zakątkach świata wymaga wsparcia władz polskich. Uważamy bowiem, że edukacja poza granicami Polski to wspólna odpowiedzialność władz Polski i Polonii. W interesie obu stron leży posiadanie silnej diaspory.
W nawiązaniu do głosów organizacji polonijnych z całego świata, przesłanych na ręce Prezydium Kongresu Oświaty Polonijnej, pozwalamy sobie przedstawić nasze stanowisko w sprawie proponowanych zmian legislacyjnych dotyczących oświaty polskiej w świecie.
1. Sytuacja polskiej oświaty poza granicami kraju ulega dynamicznej zmianie. Wyzwania, którym musi sprostać, to wzrastająca mobilność Polaków oraz różnicujące się potrzeby polskich dzieci. Stworzony w okresie powojennym model kształcenia za granicą z jego sztywnym podziałem na szkoły działające przy placówkach dyplomatycznych oraz szkoły społeczne –wymaga zmian systemowych. Idea Szkolnych Punktów Konsultacyjnych powstała w czasie, gdy tylko nieliczni obywatele Polscy, delegowani przez państwo do pracy za granicą, mogli liczyć na dostęp ich dzieci do polskiej oświaty. W chwili obecnej, gdy za granicą przebywa już ponad kilka milionów polskich obywateli, utrzymywanie w stanie niezmienionym modelu obliczonego na setki uczniów stwarza krzywdzącą dysproporcję. Szkolne Punkty Konsultacyjne pochłaniają bowiem 90% środków przeznaczonych przez państwo polskie na wspieranie oświaty za granicą, a uczy się w nich niespełna 10% dzieci. Kwoty przyznawane Szkolnym Punktom Konsultacyjnym na całym świecie gwarantują uczęszczającym do nich uczniom bezpłatną naukę. W szkołach społecznych wszelkie koszty utrzymania spadają na rodziców, którzy pozbawieni wsparcia finansowego, decydują się na samodzielne organizowanie szkolnictwa lub w ogóle z niego rezygnują. Każde polskie dziecko zasługuje na równe traktowanie i ma prawo do nauki języka polskiego. Odpowiedzialność za edukację dzieci polskich przebywających poza granicami spoczywa na ich rodzicach, jakkolwiek ramy prawne dla działalności rządu w zakresie polityki państwa wobec polskiej diaspory wyznacza Konstytucja RP w art.6, ust.2. Państwo polskie powinno udzielać wsparcia – na jednakowych zasadach – wszystkim instytucjom prowadzącym nauczanie w języku polskim, dostosowane do warunków i potrzeb danego środowiska. Za szczególnie istotne uważamy, stopniowe wprowadzenie rozwiązań systemowych, które zakończyłyby wieloletnią dyskryminację uczniów szkół społecznych, zrównanie statusu prawnego społecznych szkół polonijnych poprzez stopniowe uspołecznianie Szkolnych Punktów Konsultacyjnych, tam gdzie szkoły te przestały spełniać swoją pierwotną funkcję.
2. Kolejną inicjatywą, odpowiadającą na postulaty środowisk nauczycielskich na świecie jest wprowadzenie statusu nauczyciela polonijnego – niezależnego od systemu kwalifikacji i awansu zawodowego nauczyciela w Polsce. Wśród kryteriów przyznawania statusu nauczyciela polonijnego uwzględnione powinno być uznanie ciągłości zatrudnienia nauczycieli polonijnych, tak jak to ma miejsce w przypadku nauczycieli pracujących przy Szkolnych Punktach Konsultacyjnych. Wśród kryteriów przyznawania statusu nauczyciela polonijnego uwzględnione powinny być: przygotowanie pedagogiczne, staż zawodowy w szkolnictwie polonijnym, regularne uczestnictwo w szkoleniach oraz odpowiedni poziom znajomości języka polskiego. Status nauczyciela polonijnego mógłby być przyznawany czasowo i odnawiany po spełnieniu określonych warunków. W związku z tym opracowanie i przygotowanie Karty Nauczyciela Polonijnego i prawo do;
- Bezpłatnego uczestnictwa w szkoleniach zawodowych
- Konsultacji metodycznych
- Prawo do awansu zawodowego
- Uregulowanie naliczania uprawnień emerytalnych
3. Zgodnie z prawem międzynarodowym uczniowie polscy poza granicami kraju realizują obowiązek szkolny w szkołach systemu edukacji kraju zamieszkania. Niezbędne wydaje się uregulowanie umów wielostronnych lub dwustronnych (na szczeblu ministerialnym) o wprowadzeniu języka polskiego do szkół systemów lokalnych oraz uzyskanie kredytów za znajomość języka polskiego. Oferujemy pomoc w przeprowadzaniu certyfikowanych egzaminów z języka polskiego w każdym państwie, tam gdzie działają członkowie KOP i ich udział w tych komisjach.
4. W kwestii form bezpośredniego wsparcia dla szkół polskich poza granicami kraju: uważamy za niezbędne opracowanie i wprowadzenie w życie jednolitych ram regulujących całościowo oświatę polska poza granicami kraju, ram wyraźnie określających zasady dotyczące finansowania. Środki budżetowe należy racjonalnie i efektywnie wykorzystywać na rzecz objęcia nauczaniem języka polskiego jak największej grupy uczniów polskiego pochodzenia.
5. Udział przedstawicieli Kongresu Oświaty Polonijnej w komisjach mających na celu ustalanie zasad konkursów, grantów celem przyznania środków przeznaczonych na oświatę polonijną- rola doradcza KOP. Proponujemy aby:
- raz złożone oświadczenie do wniosków o dotacje, powinno mieć ważność przez kolejne lata, dopóki nie zmienia się stan faktyczny, natomiast należy oczywiście wymagać zgłaszanie wszelkich zmian stanu rzeczy, uzupełnień. Centralna baza informacji usprawni oraz ułatwi administrację danych o poszczególnych placówkach oświatowych. Ogólnie chodzi o to, aby nie powtarzać sprawozdań i raportów o tej samej treści, lecz by potrzebne dane były zbierane w jednym miejscu i stamtąd ewentualnie przesyłane.
- projekty o charakterze holistycznym nie rozpoznają prawdziwych potrzeb każdego państwa.
- zmiana terminarza ogłaszania wyników i przesyłania środkow na realizacje Konkursu Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą.
6. Udział członków Prezydium KOP w posiedzeniach Komisji Łączności za Granicą.
- Wspieranie szkół polskich na wschodzie i wszędzie tam gdzie istnieje zagrożenie ich funkcjonowania.
- Pomoc szkołom polskim i placówkom oświatowym w utrzymaniu i rozwoju infrastruktury
- Pomoc dydaktyczna i metodyczna dla nauczycieli, różne formy ich doskonalenia – zwłaszcza bezpośredni kontakt z krajem w budowaniu wspólnoty oświatowej we wszystkich krajach i regionach.
- Integracyjne pobyty edukacyjne w kraju i za granicą
- Konkursy i olimpiady
- Kampania informacyjna –promocja Polski polskiej kultury i języka polskiego
7. Cykliczne organizowanie forum inicjatyw oświatowych w celu wymiany doświadczeń w formie zjazdów, konferencji oraz spotkań, których kluczowym partnerem wspierającym oświatę polonijną od wielu lat pozostaje z dużym sukcesem Stowarzyszenie “Wspólnota Polska”.
Jesteśmy przekonani, iż proponowane postulaty mogą pomóc w przekształceniu systemu bardzo drogiego i niesprawiedliwego w system lepszy, powszechniejszy i sprawiedliwszy. Podkreślamy, iż jesteśmy przeciwni likwidacji jednych form nauczania bez przygotowania form alternatywnych, bowiem mamy na uwadze dobro każdego polonijnego ucznia.
Pragniemy podkreślić, iż większość członków Kongresu Oświaty Polonijnej pracuje w systemie szkolnictwa państwa zamieszkania – toteż chętnie podzielimy się swoją wiedzą i doświadczeniem dla dobra polskiego ucznia i nauczyciela.
Zdajemy sobie sprawę, iż oświata polonijna jest tylko jedną z gałęzi oświatowych, którymi Pani Minister się zajmuje, ale jesteśmy pełni nadziei, że wykorzysta Pani Minister naszą chęć współpracy. Gotowi jesteśmy na bieżąco przygotowywać opinie na temat kierunków zmian w obszarze oświaty polskiej za granicą oraz przedstawiać propozycje rozwiązań. Rzecz nie do przecenienia w pracy nad wzmocnieniem siły i stabilności polskiej diaspory.
Pozostajemy z szacunkiem,
Prezydium Kongresu Oświaty Polonijnej ;
- Prezydent: dr Jolanta Tatara
- Wiceprezydent: Tomasz Karawajczyk
- Wiceprezydent: Anna Dunajewski
- Wiceprezydent: Mirosław Szejbak
- Sekretarz: Iwona Malinowski
- Skarbnik: Agnieszka Zając
