Kraków, 4–7 września 2014

IV Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie

„Nowoczesne nauczanie tradycji ojczystych – Sybiracy i młodzież”

Pod Honorowym Patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego

Kraków, 4–7 września 2014

www.kptnno.krakow.pl

Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, Zapomnij o mnie.

Adam Mickiewicz

 

IV Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie obradować będzie na temat:

„Nowoczesne nauczanie tradycji ojczystych – Sybiracy i młodzież”.

Oznacza to połączenie troski o zachowanie w środowiskach migracyjnych pamięci o trudnych polskich dziejach z wypracowaniem jak najbardziej atrakcyjnych i nowoczesnych metod ich nauczania.

 

IV Kongres stanie się platformą dialogu między najnowszymi i najstarszymi pokoleniami migracyjnymi, a także między Polską, Wschodem i Zachodem (w tym polskimi skupiskami zamorskimi).

 

• W wątku związanym z dziejami Sybiraków ważne jest ocalenie pamięci (rejestracja relacji Sybiraków) oraz budowanie naukowej współpracy. Obecnie opuszczają nas na zawsze pokolenia ostatnich zesłańców na Sybir i do Kazachstanu. Wysłuchanie relacji i zapis ich tragicznych losów staje się ważnym elementem budującym naszą świadomość i wrażliwość historyczną. Dlatego planowana jest realizacja filmu dokumentującego relacje żyjących jeszcze Sybiraków. W płaszczyźnie badawczej konieczne jest nawiązanie kontaktu z uczonymi poza krajem w tym na Syberii. W wyniku dyskusji wytypowane zostaną tematy, które należałoby podjąć wspólnie, pożądany jest projekt międzynarodowego opracowania na temat życia Polaków na syberyjskiej zsyłce.

• W wątku dotyczącym szkolnictwa polskiego poza krajem, obrady stanowić będą kontynuację debaty zapoczątkowanej podczas III Kongresu „Młodzież polska na obczyźnie – zadania edukacyjne”. Potrzeba takiej debaty jest oczywista ze względu na liczne strumienie polskich migrantów i rosnące liczebnie młode pokolenie, które wychowuje się i kształci poza krajem. Dodatkowo, debata taka jest ważna w sytuacji, gdy polityka RP wobec szkolnictwa polskiego poza krajem jest niestabilna. Niekorzystne zmiany w ostatnich latach urzędników MEN odpowiedzialnych za tę dziedzinę powodują poczucie samotności i bezradności w środowiskach polskich poza krajem. Odpowiadają one na to powołaniem własnych struktur, przede wszystkim Kongresu Oświaty Polonijnej, który szuka partnera do dyskusji w kraju. IV Kongres umożliwi kontynuację refleksji na temat dobrych praktyk w zakresie pomocy polskim placówkom szkolnym poza krajem. Będzie także okazją do weryfikacji postulatów zawartych w Deklaracji Krakowskiej, uchwalonej podczas III Kongresu.

 

Kongres stanowić będzie okazję do wymiany informacji oraz doświadczeń osób zaangażowanych w badania dotyczące tematu zsyłek Polaków, a także osób czynnie zaangażowanych w rozwój i unowocześnianie polskiego szkolnictwa poza krajem, w tym w przekazywanie polskich tradycji młodemu migracyjnemu pokoleniu. Ponadto Kongres poprzez debatę na temat polskich tradycji i metod skutecznego podtrzymywania ciągłości kulturowej wpisuje się w działania na rzecz powrotu do kraju. Uruchomiona na użytek Kongresu strona internetowa zostanie utrzymana po jego zakończeniu i służyć będzie jako miejsce dialogu oraz podtrzymywania kontaktów między środowiskami krajowymi i migracyjnymi w następnych latach.

Aby skutecznie zrealizować zadania integracyjne (kształtowania i podtrzymywania więzi i kontaktów z Polską), PAU zaprasza do współpracy znane instytucje naukowe, tym razem w organizacji Kongresu pomagają Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UP //www.zsylkiwypedzenia.up.krakow.pl/, oraz Jagiellońskie Centrum Studiów Migracyjnych.

IV Kongres będzie platformą spotkania i integracji środowisk migracyjnych reprezentujących różne kraje oraz tych środowisk ze stroną krajową. Od strony praktycznej patrząc, każdy dotychczasowy Kongres owocował nawiązywaniem współpracy zarówno między przedstawicielami różnych skupisk migracyjnych, jak również między nimi a krajem. Tak będzie i tym razem. Uczestnicy obrad zwykle nie mają okazji do spotkań, wymiany opinii, doświadczeń, poszukiwania wspólnych rozwiązań. Zaproszenie ich do kraju i umożliwienie im wygłoszenia opinii to sygnał, iż władze są zainteresowane utrzymaniem z nimi kontaktu i wysłuchaniem ich oczekiwań. Wśród uczestników znajdą się różne środowiska: Sybiracy (z kraju oraz z diaspory) i badacze ich dziejów z kraju oraz z zagranicy; działacze edukacyjni (wytypowani przez Kongres Oświaty Polonijnej), młodzi badacze migracji. Kongres stanie się w ten sposób platformą spotkania i dyskusji osób reprezentujących najstarsze i najmłodsze pokolenia migracyjne. Umiejscowienie tego spotkania w Krakowie stanowi dodatkową atrakcję dla zagranicznych uczestników.

 

Celem ogólnym IV Kongresu Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie jest budowanie więzi między różnymi środowiskami migracyjnymi, w tym najstarszym i młodym pokoleniem oraz między nimi wszystkimi a krajem, poprzez stworzenie atrakcyjnej platformy współpracy, wymiany informacji oraz doświadczeń. Dotyczy to między innymi wspólnych przedsięwzięć, jak współpraca badaczy z Polski i z diaspory w studiach na temat dziejów Sybiraków oraz w badaniach na temat edukacji ojczystej w diasporze.

Drugim celem ogólnym jest kontynuacja zapoczątkowanej podczas III Kongresu PTNnO debaty na temat polskiego szkolnictwa poza krajem. Chodzi o wyłonienie w porozumieniu z Kongresem Oświaty Polonijnej gremium, w którym reprezentanci strony krajowej oraz środowisk migracyjnych będą regularnie monitorować sytuację, stawiać diagnozę, poszukiwać nowych rozwiązań, proponować nowoczesne metody nauczania tradycji ojczystych (w tym np. dziejów polskich Sybiraków). Wszystko to umożliwi koordynację działań, która przełoży się na efektywne organizowanie polskiego szkolnictwa poza krajem oraz propozycje atrakcyjnych programów nauczania.

 

Cele bezpośrednie i oczekiwane efekty realizacji projektu

• Przygotowanie opracowań dotyczących stanu wiedzy na temat dziejów polskich Sybiraków mieszkających w kraju i za granicą.

• Prezentacja opracowań na temat dziejów polskich Sybiraków podczas IV Kongresu.

• Aktywizacja i mobilizacja środowisk polskich w krajach zamieszkania, kultywowanie polskości oraz zbliżenie do siebie różnych pokoleń migracyjnych, w tym potomków uchodźców wojennych oraz migrantów poakcesyjnych.

• Mobilizacja środowisk polonijnych do zainteresowania tematyką losów polskich Sybiraków.

• Przygotowanie i prezentacja filmu rejestrującego dzieje Sybiraków (jeśli zostaną pozyskane środki).

• Przygotowanie akcji informacyjnej i promocyjnej w środowiskach polonijnych na rzecz atutów wynikających ze znajomości języka polskiego wśród dzieci i młodzieży, które nie mają kontaktu z polskim szkolnictwem.

• Przygotowanie nowoczesnych, atrakcyjnych materiałów edukacyjnych dla szkół polonijnych do nauczania dziejów zesłańców.

• Przygotowanie opracowań dotyczących stanu i możliwości rozwoju polskiego szkolnictwa za granicą.

• Przegląd dokumentów zawierających oczekiwania środowisk migracyjnych pod adresem strony krajowej w zakresie wspierania polskiego szkolnictwa za granicą – przygotowanie katalogu głównych postulatów.

• Ułatwienie środowiskom migracyjnym sprecyzowania stanowiska co do oczekiwań pod adresem strony krajowej w zakresie wsparcia dla szkolnictwa polskiego poza krajem.

• Prezentacja opracowań na temat polskiego szkolnictwa za granicą podczas IV Kongresu.

• Przeprowadzenie podczas IV Kongresu PTNnO debaty z udziałem przedstawicieli środowisk migracyjnych nt. stanu i możliwości rozwoju polskiego szkolnictwa za granicą.

• Przygotowanie i przeprowadzenie debaty na temat metod i sposobów dotarcia jak najszerzej z pozytywnym wizerunkiem Polski i Polaków. Próba odpowiedzi na pytanie, jakie elementy wizerunku Polski i Polaków powinny być promowane w miejscach zamieszkania Polonii.

• Integracja środowisk polonijnych zajmujących się przekazywaniem wiedzy na temat dziejów ojczystych.

 

Planowane efekty i trwałe korzyści IV Kongresu

• Stworzenie (podczas IV Kongresu) platformy do debaty na temat form współdziałania środowisk migracyjnych ze stroną krajową.

• Prezentacja krajowym instytucjom katalogu głównych postulatów środowisk migracyjnych.

• Prezentacja opracowań na temat polskiego szkolnictwa jak najszerszej opinii publicznej w kraju i za granicą.

• Stworzenie platformy dalszej refleksji na temat przyszłości rozwoju polskiego szkolnictwa za granicą oraz wypracowywania dobrych praktyk w zakresie pomocy kraju środowiskom migracyjnym.

• Stworzenie platformy dalszych badań na temat dziejów polskich Sybiraków.

• Zebranie relacji (audio i video) polskich Sybiraków z Kanady.

• Prezentacja opracowań na temat dziejów polskich Sybiraków jak najszerszej opinii publicznej w kraju i za granicą.

• Przygotowanie opracowania (materiałów Kongresu) rozpowszechnianego drogą internetową na temat stanu i potrzeb polskiego szkolnictwa za granicą.

• Przygotowanie opracowania (materiałów Kongresu) rozpowszechnianego drogą internetową.

 

 

Poszczególne sesje dotyczyć będą (w tematyce sybirackiej):

• zsyłki Polaków na Syberię w XIX i XX w.;

• diaspory polskich Sybiraków;

• organizacji polskich Sybiraków w świecie;

• zespołów i dokumentów archiwalnych dotyczących dziejów polskich Sybiraków w świecie.

 

Ponadto (w nurcie edukacyjnym) przewidziane są sesje na temat:

• stanu i potrzeb szkolnictwa polskiego poza krajem;

• studentów polskiego pochodzenia na zagranicznych uczelniach: ich zainteresowań oraz oczekiwań;

• szkolnictwa dla dzieci powracających do kraju;

• problematyki edukacji międzykulturowej;

• zagadnień tożsamości.

 

Planowane są także zajęcia warsztatowe dla nauczycieli, dotyczące m.in. nowoczesnego nauczania tematyki sybirackiej oraz korzystania z podstawy programowej przygotowanej przez MEN dla szkół polskich poza krajem.