MINISTER EDUKACJI I NAUKI
PRZEMYSŁAW CZARNEK
Warszawa, dnia 13 października 2023 r.
Szanowni Państwo Ambasadorowie RP i Konsulowie RP, Szanowni Państwo Dyrektorzy Instytutów Polskich za granicą, Szanowni Członkowie Rady Oświaty Polonijnej przy Ministrze Edukacji i Nauki, Szanowni Państwo Prezesi polskich i polonijnych organizacji edukacyjnych za granicą, Szanowni Państwo Prezesi, Dyrektorzy i Nauczyciele szkół polskich przy placówkach dyplomatyczno-konsularnych, szkół polonijnych oraz szkół z językiem polskim w zagranicznych systemach oświaty, Szanowni Państwo,
otwierając w lipcu tego roku I Światowy Kongres Edukacji i Nauki za Granicą zorganizowany przez wiele rządowych instytucji na czele z Instytutem Rozwoju Języka Polskiego im. św. Maksymiliana Marii Kolbego, podkreślałem, że zadaniem naszego Państwa jest wypracowywanie efektywnych instrumentów wsparcia i wykorzystanie potencjału naszych Rodaków na obczyźnie. Finansujemy polonijne i polskie szkoły za granicą. Realizują one bowiem niezwykle odpowiedzialną misję – integrują, popularyzują rodzimą kulturę, a przede wszystkim kształcą dzieci i młodzież w duchu szacunku i przywiązania do polskości.
Dlatego też zmieniamy prawo, dostosowując je do potrzeb środowisk polonijnych i polskich poza krajem. Od ubiegłego roku powstało ponad sto oddziałów dziecięcych (przedszkolnych) w szkołach przy placówkach dyplomatyczno-konsularnych. Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą otwiera poza krajem nowe szkoły, umożliwia awans i doskonalenie zawodowe nauczycielom polonijnym, wyposaża szkoły w podręczniki oraz pomoce dydaktyczne, kieruje coraz więcej nauczycieli do pracy za granicą, a także rozwija takie programy jak: Latająca Poradnia, Aktywna Tablica, Laboratoria Przyszłości, Minecraft Education czy Poznaj Polskę – kraj rodzinny. Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej oferuje stypendia dla młodzieży polonijnej (m.in. w Programie im. gen. Władysława Andersa) i specjalne programy dla polskich naukowców za granicą (jak np. Polskie Powroty), finansuje wakacyjne kursy językowe i program wysyłania w świat lektorów języka polskiego. Nowopowstały Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. św. Maksymiliana Marii Kolbego zwiększył możliwości finansowania edukacji polonijnej i polskiej poza granicami kraju. Podejmuje także własne projekty. Tegoroczne konkursy dotyczyły m.in.: utrzymania i funkcjonowania szkół czy przedszkoli polonijnych oraz polskich za granicą, wypoczynku letniego, jak również innych inicjatyw edukacyjnych, w tym „Bonu pierwszaka” i „Bonu maturzysty”. Dużą popularnością cieszyły się finansowane przez MEiN studia podyplomowe dla nauczycieli spoza Ojczyzny.
Najnowszą wprowadzoną przez nas zmianą jest nowelizacja ustawy o języku polskim, która od 1 stycznia 2024 r. gwarantuje, obywatelom polskim zamieszkałym za granicą lub cudzoziemcom, którzy ukończyli szkołę polonijną lub polską za granicą na poziomie średnim (liceum), uzyskanie certyfikatu poświadczającego znajomość języka polskiego bez konieczności zdawania egzaminu. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w załączniku.
Głęboko wierzę, że zaproponowane przez nas zmiany spełniają oczekiwania naszych Rodaków za granicą, a także tych osób, które będąc obywatelami innych krajów, wiążą swoją przyszłość z Polską. Ministerstwo Edukacji i Nauki jest otwarte na Państwa uwagi i wnioski. W szczególny sposób dziękuję za rekomendacje przedstawione na I Światowym Kongresie Edukacji i Nauki za Granicą, w tym postulat organizacji w przyszłym roku I Światowego Festiwalu Młodzieży z Zagranicy. Rozpoczęliśmy już przygotowania do tego wydarzenia.
Szanowni Państwo, 14 października tego roku przypada 250. rocznica powołania Komisji Edukacji Narodowej. Instytucja ta stworzyła pierwszy w Europie jednolity system oświaty oraz zreformowała programy i metody nauczania. Postępowe idee pedagogiczne i śmiała wizja reformatorów zdecydowanie wykraczały poza utarte dotąd praktyki. Sprzyjały wykształceniu świadomego obywatela Rzeczypospolitej, a zarazem jednostki godnej miana człowieka oświeconego.
Dziś Ministerstwo Edukacji i Nauki – spadkobierca tradycji zapoczątkowanych przez Komisje Edukacji Narodowej – również dba o podtrzymywanie tożsamości narodowej, a jednocześnie o odpowiedzialne wprowadzanie dzieci i młodzieży w nowoczesność.
Z okazji Dnia Edukacji Narodowej dziękuję wszystkim Państwu za trud wychowywania ludzi młodych w duchu polskości. Życzę satysfakcji z podejmowanych działań oraz wszelkiej pomyślności w ich realizacji.
Z wyrazami szacunku
Przemysław Czarnek
